Zoals ik enkele weken geleden in Fort Vredeburg kon voelen hoe verhalen de loyaliteiten en opinies van mensen kunnen sturen, zo voelde ik gisteren, op de 70ste verjaardag van de Indonesische onafhankelijkheid van Nederland, hoe muziek en beweging dat op nog veel directere wijze doen. Het zijn zaken die ik allang weet, maar die ik hier op meer zintuiglijke wijze onderga.
Op het grote grasveld voor de Gedung Agung vond een défilé
plaats met afvaardigingen van scholen, ambtenaren, de padvinderij, politie,
luchtvaartpersoneel, inclusief stewardessen, en natuurlijk het leger. Een keur
aan genodigden van de Sultan-Gouverneur mocht het geheel onder een afdakje gadeslaan.
De Gedung Agung was vroeger de machtszetel van
de Nederlandse resident: de residentie. Tijdens de onafhankelijkheidsoorlog tussen 1945 en 1949 was
het een uitvalsbasis voor Soekarno en de zijnen, nu is het de ambtswoning van de Gouverneur van Yogya.
Iedereen zag er op zijn of haar paasbest uit. Ik was blij
dat ik wat nette kleren bij me had. Citra zag er stunning uit met een klassieke
sarong en kebaya, helemaal van zijde. Als één van de weinigen (onder wie de
vrouw van de Sultan-Gouverneur) had ze haar haar op oud-Javaanse wijze
opgestoken met versieringen van verse jasmijnbloesem er doorheen. Alle andere
vrouwen droegen hoofddoeken. Mooi versierde hoofddoeken, dat wel.
Om 10.00 uur, de aanvangstijd, was het al drukkend warm,
bijna alsof het zou gaan regenen. Heel veel vocht in de lucht. De temperatuur
gaat na tienen rap omhoog. Als we even moesten staan voor het volkslied, of het
hijsen van de vlag, of de verklaring van de onafhankelijkheid die nog eens
opgelezen werd, dan liep het zweet in straaltjes langs mijn benen. Het was ook
vergeven van de mieren die onder mijn rok langs mijn benen omhoog klommen.
Maar dat waren kleine ongemakken vergeleken met die van de
batterijen marcheerders die op het open
veld in de zon in het gelid stonden te wachten tot de ceremonie van ongeveer
een uur voorbij was. Ik heb er 4 zien flauwvallen: 3 padvindertjes en 1
politieman. Ze werden haastig afgevoerd.
Leuke muziek! Het volkslied kende ik al - dat moest ik vroeger op de kleuterschool zingen. Maar er was ook een medley van allerlei muzieken van verschillende Indonesische eilanden - een product van de Suharto's Orde Baru, vertelde Citra me. Het deed me denken aan het Zuid-Afrikaanse volkslied.
En het meest interessant vond ik een reeks anthems die zo uit de Sovjet-Unie vandaan leken te komen. Niet alleen met sociaal-realistische toeters en bellen, maar ook met allerlei muzikale wendingen erin die me Slavisch aandeden. Ik zou er even op moeten studeren om uit te vinden waar de muzikale triggers zitten: stemgebruik, harmonische wendingen, stemvoering wellicht... We bedachten dat veel grondleggers van het onafhankelijke Indonesië in de Soekarnotijd een opleiding in de Sovjet-Unie hadden genoten. Alle communisten zijn daarna door Suharto uit de weg geruimd, maar de triggers van het Sovjet-militarisme hebben het overleefd...
En het marcheren was dus – zoals ik verwacht had – de hoofdmoot
van de ceremonie. Citra vertelde dat er nog steeds militairen op alle scholen
komen die elke leerling trainen in het marcheren, week-in-week-uit, jarenlang.
Het is nog steeds een militarisatie van het dagelijks leven.
Henrice en ik, de enige Europeanen in het publiek (afgaand
op uiterlijk althans), vroegen ons af waarom we het zo moeilijk vinden om met
een uitgestreken gezicht naar die exercities te kijken. Het is onmiskenbaar indrukwekkend, en zelfs een beetje lekker –
dat massale reageren op één bevel, het opereren van zoveel mensen als één
machine. Maar hoe moet je dit nou serieus nemen?
We bedachten dat het de schuld is van John Cleese en het Ministry of Silly Walks. Not to mention
Basil Fawlty in his encounter with The Germans (vanaf 1’18). Henrice en
ik kunnen allebei niet meer naar marcherende mensen kijken zonder aan John
Cleese te denken. Hij heeft het op grandioze wijze verpest. Goddank.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten