MuZIEK

Als cultureel muZIEKoloog is het goed toeven in Yogya, dat trots de naam van culturele hoofdstad van het land draagt. Dat komt niet in de laatste plaats door de gouverneur van Yogya, die ook de Sultan is.

Zoals bij zoveel Sultans was de macht van zijn dynastie op gecompliceerde en innige wijze verknoopt met die van de koloniale machthebbers, maar toen in 1945 de Indonesische onafhankelijkheid werd uitgeroepen, ondersteunde de Sultan de vrijheidsstrijders met alle mogelijk middelen en verklaarde hij zich solidair met de Republik Indonesia. Daar heeft Yogya nog steeds een speciale status binnen de Republik aan te danken: Daerah Istimewa (speciale regio) Yogyakarta, met de Sultan als gouverneur van de regio aan het hoofd. Voor veel zaken, waaronder cultuur, heeft Yogya een eigen budget.

Voor het International Gamelan Festival Amsterdam, dat van 4 tot 6 november 2016 in het Muziekgebouw aan ’t IJ georganiseerd wordt, is mijn collega Henrice Vonck musici aan het scouten. Zij is degene die me de aanleiding heeft aangereikt ook naar Indonesië te gaan. Ik ga misschien een conferentie organiseren in het kader van het Festival en kan dan meteen op zoek naar sprekers.

Dus gisteren stond een bezoek aan de Keraton, het paleis van de Sultan, op het programma want elke rechtgeaarde Sultan heeft zijn eigen gamelanorkest. De Keraton is een ministadje in de stad, met straten en winkeltjes en pleinen en een muur eromheen om het te verdedigen. Midden in dit fort (benteng) ligt het paleis (istana) en in de binnenste vertrekken van het paleis staan gamelans opgesteld in enorme open pendopo’s: ruime vertrekken met hoge plafonds en zonder muren, zodat het koel blijft voor de dansers en het geluid van de metalen instrumenten weg kan.  

De musici van de Keraton waren niet op de toppen van hun inspiratie. Er was een groot publiek, maar het spel was nogal lusteloos en soms ongelijk. Citra moest er om grinniken. Ze zitten te roken en thee te drinken, zei ze, en dat er twee zangeressen zitten, en niet één, is omdat ze dan als ze niet zingen lekker met elkaar kunnen kletsen.

Maar omdat Yogya zijn eigen cultuurbudget heeft, is het misschien mogelijk subsidie te krijgen voor het gamelanfestival in Amsterdam, want op centen uit Nederland hoeven we niet te rekenen. Daar moeten dan natuurlijk wel musici uit Yogya aan mee kunnen doen, en ze moeten niet gelijktijdig geprogrammeerd worden met musici uit Solo, want daar zit een rivaliserende Sultan en de gamelanscholen uit Yogya en Solo hebben altijd op gespannen voet met elkaar gestaan. Dat wordt nog best een logistiek klusje, want Henrice kent vooral musici uit Solo. 

Al die zaken bespraken we met Citra onder het genot van het typisch Yogyanese gerecht gudeg in een warung bij de Keraton, want zij heeft contacten die ons misschien kunnen helpen bij het aanvragen van subsidies. 

Dezelfde avond nog bevond ik me al weer in de Keraton, nu op het zuidplein, buiten het paleis maar binnen het fort, waar elke avond na zonsondergang ook cultuur op te snuiven valt. En in tegenstelling tot de gamelanopvoering die morgen, was er geen buitenlander te bekennen. Dit is exclusief Indonesisch vermaak.