Ik heb al vaker geblogd over het verkeer in Indonesië en hoe ik me daarin beweeg. Met inmiddels 1196 mensen per km2 op Java (ter vergelijking: in Nederland leven we met 508 mensen op een km2) zijn verkeersstromen (of liever het gebrek aan stroming) een steeds groter probleem. Toch blijf ik gefascineerd door de manier waarop zo'n trage verkeersstroom als een autonoom organisme lijkt te opereren en waarin iedere verkeersdeelnemer met de andere een relatie aangaat, al is het maar even.
Er zijn verkeersregels, maar dat zijn richtlijnen. In principe rijden we hier links, maar dat betekent niet dat je niet af en toe ook een stukje aan de andere kant tegen het verkeer in kunt rijden als het moeilijk is om over te steken. Daar maakt iedereen ruimte voor. En regels zijn er ook echt, maar die zijn impliciet en contextafhankelijk. Het ligt aan de situatie wat geoorloofd is en dat bepaal je als weggebruikers met elkaar in het moment: voorrang geven of voorrang nemen, wel of niet oversteken, links of rechts rijden. Het sleutelwoord hierin is "ruimte", de ui-terst schaarse ruimte die we allemaal met elkaar moeten delen.
Waar ruimte is daar ga je rijden of staan of lopen, maar niet voor je hebt afgetast of er misschien een medeweggebruiker is die die ruimte ook nodig heeft. Ik heb me al meerdere keren "slecht" gedragen door in te halen, door te rijden of voorrang te nemen omdat ik daar volgens Nederlandse regels recht op heb. Dat is ontzettend lomp. Ik had eerst even moeten kijken of iemand die uit tegenovergestelde richting komt, bijvoorbeeld, toch even over mijn baan heen voor mijn neus af wil slaan. Dan rem je even af. Kan die medeweggebruiker ook weer door.
In zo'n verkeerssamenleving let iedereen dus veel beter op elkaar, en dat vergroot de verkeersveiligheid. Nu zijn er vast allerlei aspecten die de veiligheid ook weer ondermijnen (hoewel dat eigenlijk wel meevalt: vrijwel iedereen draagt een helm op de brommer, iedereen doet zijn autogordel vast), maar niemand rauscht, niemand is ongeduldig. We zitten nu eenmaal met 1196 mensen op een km2 en het is warm. Dan duurt het even voor je ergens bent. Ik voel me heel veilig in dit verkeer.
Die oplettendheid en het feit dat ik met mijn afhankelijkheid van expliciete opgeschreven regels soms niet oplettend genoeg ben en ruimte inneem die ik niet hoor in te nemen is een mooie metafoor voor de sociale omgang hier in het algemeen en mijn positie daarin. Ik moet continu mijn antennes aan hebben staan. Me voorstellen wat mensen van me verwachten, wat ze wel en niet willen of kunnen doen, want dat zullen ze niet altijd (expliciet) willen zeggen, juist omdat het niet de bedoeling is dat je daarmee ruimte gaat innemen die iemand anders misschien nodig heeft, en agenda's gaat bepalen waar eigenlijk (ook) een ander inbreng in zou moeten hebben. Ziedaar kolonialisme in een notendop.
Die ruimte laten aan elkaar vind ik heel prettig, al kost het ook veel inspanning en lukt het niet altijd. Het streven alleen al schept lucht, schept bewegingsmogelijkheid; het zorgt ervoor dat je zonder gezichtsverlies van mening kunt veranderen, iets in kunt brengen of mee kunt buigen, of elkaar de credits kunt geven voor iets wat je samen hebt gedaan. Niemand zet zijn hakken in het zand. Niemand claimt eigendom of waarheid.
Ik vind het ook een duurzame instelling: dat je niet neemt of inneemt waarvan we nu eenmaal hebben afgesproken dat jou dat toekomt, maar dat je je telkens opnieuw moet afvragen of die ruimte jou wel toekomt en of een ander die misschien niet harder nodig heeft. Je dat steeds weer moeten afvragen is vermoeiend. Dat is inspanning. Het vergt een onophoudelijke open gerichtheid op je omgeving, waarbij elke nieuwe situatie tot een nieuwe afweging kan leiden. Zo'n houding kunnen we voor onze hele planeet wel een beetje meer gebruiken. Ik ben hard aan het oefenen. Maar met een fikse dosis Aziatische bescheidenheid zeg ik erbij: ik ben er nog niet zo goed in...
Geen opmerkingen:
Een reactie posten