Reden te meer dus om de 74ste verjaardag uitbundig te vieren. Elk jaar op of rond 17 augustus verbaas ik me weer over de afwezigheid van wrok tegenover de Nederlanders. Ik heb vele Duitse vrienden, dierbare Duitse collega's en niet te vergeten een Duitse grootmoeder, maar ik heb altijd volop meegedaan aan de hartelijke en minder hartelijke grappen over de Duitse bezetter. De Duitse bezetting duurde 5 jaar; de Nederlandse uitbuiting van Indonesië honderden jaren.
Maar als ik daar over begin, dan wordt het vrijwel altijd weggewuifd: zo lang geleden. Niet zo moeilijk doen. Kom nou maar gewoon meefeesten.
Dus dat doe ik dan maar. Dat is leuker dan 35 jaar geleden kan ik je vertellen, want in die tijd was Indonesië een militaire dictatuur waarin op 17 augustus alleen maar gemarcheerd werd: van kleuterklassen tot legereenheden, allemaal in uniform, maanden van te voren beginnen met oefenen. Mijn Indonesische vrienden vertellen hoe er elke week een legermeneer in de klas kwam om te drillen, en meteen te kijken wie meer en minder gezeglijk was.
Nog steeds gaat 17 augustus meer om nationalisme dan om bevrijding, al zie je de verwijzingen naar de vrijheidsstrijd wel steeds meer opduiken: jongetjes met speelgoedgeweren verkleed als oorlogsveteranen, het leger dat nog steeds PR-stunts uitvoert met jeepjes met harde muziek waarop ze mee mogen rijden.
Maar verder heeft het marcheren plaatsgemaakt voor carnaval, hetgeen nieuw is voor mij, maar wel een enorme verbetering, naar mijn bescheiden postkoloniale mening. In heel Yogya zorgen de buurtcomités dat iedereen op de hoogte is. Er wordt een becak met boomende speakers geregeld en iedereen zwiert hossend door de kampung. Zonder een druppel alcohol overigens.
Omdat ik nu al drie weken in de kampung rondhobbel en langs rijd op mijn Javaansche fiets vroeg een van de buurvrouwen mij via Ibu Siti (die elke ochtend mijn overdadige ontbijt maakt) of ik niet mee wilde lopen in het carnaval. Ik ben immers een aardige attractie. Dat ik Nederlander ben op Bevrijdingsdag interesseert werkelijk niemand; dat ik wit ben daarentegen des te meer.
Maar toen ik me gistermiddag braaf bij de buurvrouw meldde bleek ze nog veel meer motivaties te hebben, die ik erg interessant vond. Ze is niet onbemiddeld, heeft een groot huis en minstens twee auto's die net op het erf passen. Ze biedt ook onderdak aan bezoekende studenten, vooral uit het Midden-Oosten: Egypte, Palestina, Saudi-Arabië. Witten lopen hier al genoeg rond, zegt ze. Maar mensen uit het Midden-Oosten zijn onze broeders en zusters in het geloof. Die moeten we goed ontvangen en opvangen.
Voor al die bezoekers organiseert ze dingen, om ze iets te leren over Indonesische en Javaanse gebruiken: kooklessen, batiklessen, taallessen, enz. Jij spreekt al Indonesisch, zei ze tegen me, en OK, je bent dan geen doorsnee toerist, maar zou je hier niet ook eens in een andere rol rondlopen dan die van docent? Dat je eens een andere kant van ons land meekrijgt dan alleen de universiteit?
Ik kon haar alleen maar gelijk geven. Dus ik gaf me over aan de circusrol die er voor mij bedacht was: Petruk, een clown uit het wayangspel, met interessante koloniale subteksten, die niet toevallig ook wel eens in overdrachtelijke zin aan mijn vader werd toegeschreven - overdrachtelijk want ik denk niet dat hij zich zo zou laten opschminken.
Ik groeide allengs in mijn rol - trok gekke bekken naar verschrikte kleine kindertjes en maakte een hele hoop inwoners van Bangunharjo verschrikkelijk aan het lachen. Dat was vooral te danken aan de fantastische grimeuses, die in het dagelijks leven wayang-wongvoorstellingen verzorgen en al die types dus zo uit hun mouw schudden.
Ik had een fantastische middag
Geen opmerkingen:
Een reactie posten